Hiện nay các cặp vợ chồng sau kết hôn khó thể có thai tự nhiên có xu hướng ngày càng tăng lên. Đa số những cặp vợ chồng này thường không có tiền sử bệnh lý nào nghiêm trọng liên quan đến khả năng sinh sản. Hầu hết các cặp vợ chồng đều nghĩ rằng khi dừng sử dụng các biện pháp tránh thai thì có thể sẽ có thai trở lại ngay, mặc dù nó đúng với nhiều cặp vợ chồng tuy nhiên cũng nhiều hoàn cảnh khác thì lại không được may mắn như vậy.

Vô sinh nam

Theo thống kê hiện nay, cứ 12 cặp vợ chồng kết hôn sinh con thì có 1 cặp gặp phải vấn đề cần can thiệp để có con, nó chiếm khoảng 8% dân số.

Theo WHO 2000 thì vô sinh được định nghĩa là tình trạng 1 cặp vợ chồng kết hôn trên 1 năm, quan hệ thường xuyên liên tục mà không sử dụng biện pháp tránh thai nào vẫn không thể có con.

Ngoài ra theo WHO vô sinh được chia ra làm 2 loại:

+ Vô sinh 1 hay còn gọi là vô sinh nguyên phát nghĩa là trường hợp một cặp vợ chồng chưa từng có thai lần nào sau 1 năm kết hôn và quan hệ thường xuyên, không sử dụng biện pháp tránh thai

+ Vô sinh 2 hay còn gọi là vô sinh thứ phát nghĩa là trường hợp một cặp vợ chồng đã có thai ít nhất một lần và hiện nay sau 1 năm quan hệ trở lại vẫn không thể có con.

Quan điểm ngày xưa khi chưa có nhiều bằng chứng khoa học, mọi người hay cho rằng việc không sinh đẻ được chỉ do phía người phụ nữ. Tuy nhiên thực tế hiện nay đã chứng minh thực tế nguyên nhân dẫn tới vô sinh từ hai phía là ngang nhau. Theo WHO nguyên nhân dẫn tới vô sinh về phía nữ chiếm 40%, từ phía nam giới là 40%, 10% xuất phát từ cả hai giới và 10% còn lại là chưa tìm được nguyên nhân.

Ở nam giới, hiện nay có rất nhiều nguyên nhân có thể dẫn tới hậu quả vô sinh như rối loạn nội tiết, chấn thương vùng sinh dục, tắc nghẽn ống dẫn tinh, bệnh dị tật bẩm sinh cơ quan sinh dục…nó đều dẫn tới làm giảm khả năng sản xuất tinh trùng thậm chí ngừng sinh tinh. Ngoài ra còn liên quan tới các bệnh lây truyền qua đường tình dục, các loại thuốc không được chỉ định của bác sĩ chuyên khoa…đều có khẳ năng ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của nam giới.

Theo hội niệu khoa Châu Âu thì nguyên nhân vô sinh được chia thành các nhóm bệnh sau theo tần xuất từ hay gặp tới ít gặp:

- Giãn tĩnh mạch thừng tinh

Giãn tĩnh mạch thừng tinh

- Không rõ nguyên nhân

- Các bệnh lý tắc nghẽn đường dẫn tinh: bất sản ống dẫn tinh, tắc ống dẫn tinh, mào tinh…

- Bệnh lý tại tinh hoàn như tinh hoàn ẩn, tinh hoàn lạc chỗ

- Bệnh lý gây teo tinh hoàn như bẩm sinh hay mắc phải sau quai bị

- Nguyên nhân miễn dịch như kháng thể kháng tih trùng

- Rối loạn xuất tinh như xuất tinh sớm, xuất tinh ngược dòng…

- Bệnh lý nội tiết ảnh hưởng tới trục hạ đồi - tuyến yên - tinh hoàn

- Bệnh lý di truyền như Klainefelter (47, XXY)

Sinh lý thụ tinh

Chu kỳ mỗi tháng một trong hai buồng trứng của phụ nữ sẽ có một nang trứng trội trưởng thành. Sau khi trứng rụng sẽ được loa vòi hút vào và chờ tinh trùng đến để thụ tinh, thường xảy ra ở 1/3 ngoài vòi trứng. Trứng sau khi được thu tinh sẽ tạo thành phôi và di chuyển dần vào làm tổ ở trong buồng tử cung.Nếu hiện thượng thụ tinh không diễn ra thì người phụ nữ sẽ có kinh trở lại và lại bắt đầu lặp lại một chu kỳ kinh mới.

Sau quan hệ, thì sẽ có hàng trăm triệu con tinh trùng được nam giới xuất vào trong âm đạo của người phụ nữ. Tuy nhiên, do môi trường âm đạo người phụ nữ là môi trường acid cho nên để đến được vị trú thụ thai thì một lượng lớn tinh trùng đã chết trên đường di chuyển của mình. Khi đến được vị trí gặp trứng thì số lượng còn lại chỉ còn lại vài nghìn con tinh trùng, sau khi tiếp cận được vỏ trứng lại phải hy sinh để phá vỡ lớp vỏ trứng và một tinh trùng may mắn bơi vào trong để thụ tinh. Thời gian sống trung bình của tinh trùng ở cơ quan sinh dục nữ trung bình khoảng 2 ngày, trong khi đó trứng sau khi rụng có thể chờ tinh trùng tới thụ tinh sau 12-24 giờ.

- Hiện nay xét nghiệm tinh dịch đồ vẫn là xét nghiệm cơ bản để đánh giá khả năng sinh sản của nam giời, thông qua các chỉ số:

+ Thể tích tinh dịch.

+ Mật độ và số lượng tinh trùng.

+ Độ di động của tinh trùng.

+ Hình dạng tinh trùng.

Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng thụ thai

Sức khỏe tổng quát nói chung đều có thể làm ảnh hưởng tới khẳ năng sinh sản của người đàn ông. Các yếu tố gây ảnh hưởng lớn tới khẳ năng sinh sản mà nam giới cần lưu ý:

- Hút thuốc lá, thuốc lào: hiện nay các nghiên cứu đều cho thấy rằng thuốc lá ngoài ảnh hưởng trực tiếp lên hệ hô hấp của nam giới thì nó còn ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của nam giới, cụ thể nếu người nam giới hút thuốc nhiều năm thì có thể làm giảm hình thái bình thường của tinh trùng.

Hút thuốc lá ảnh hưởng đến khả năng thụ thai

- Rượu bia, các chất kích thích có ảnh hưởng tới khẳ năng sinh sản không?

Nếu người nam giới chỉ uống rượu vừa phải 1 ly nhỏ một ngày, thì không làm ảnh hưởng đến việc sản xuất tinh trùng. Tuy nhiên, nếu lạm dụng uống nhiều bia rượu thì có thể gây ra những tổn thương đầu tiên ở gan, sau đó ảnh hưởng chung tới sức khỏe nam giới và làm ảnh hưởng tới sản xuất tinh trùng.

- Măc các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục thì ảnh hưởng như nào?

Bệnh lây truyền qua đường tình dục nói chung, cụ thể hay gặp như vi khuẩn lậu, chlamydia không chỉ gây ảnh hưởng nặng nề ở phụ nữ nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Nó còn có thể gây viêm mào tinh- tinh hoàn,tuyến tiền liệt, túi tinh,… làm ảnh hưởng tới việc sản xuất cũng như di chuyển của tinh trùng.

Do vậy, khi người nam giới thấy có các triệu chứng nghi ngờ nhiễm bệnh lây truyền qua ñường tình dục nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa khám và điều trị ngay. Điều này giúp ngăn ngừa việc lây bệnh cho bạn tình và giảm thiểu nguy cơ biến chứng gây bị tắc nghẽn trong đường sinh dục của nam giới. Ngoài ra nên có biện pháp quan hệ tình dục an toàn bằng việc sử dụng bao cao su thường xuyên trong khi chưa lập gia đình hoặc chưa muốn có con.

Cả 2 người nên đi kiểm tra bệnh lây truyền qua đường tình dục trước khi muốn có gia

đình. Việc này có thể ngăn ngừa bệnh lây lan cho bạn tình hay đứa con. Hiện nay Bệnh viện đa khoa MEDLATEC có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm cũng như các xét nghiệm cơ bản đến chuyên sâu trong việc điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục cho các cặp đôi.

- Mặc quần lót như nào thì không làm ảnh hưởng tới cơ quan sinh dục?

Theo như các chuyên gia khuyến cáo thì nên mặc quần lót rộng vừa đủ khiến người nam giới cảm thấy thoải mái trong việc di chuyển, lao động hay làm việc. Một số nghiện cứu chỉ ra rằng việc mặc quần lót quá chật khiến nam giới không thoải mái, làm tăng nhiệt độ vùng sinh duc, khiến cơ thể tăng trạng thái stress lên tinh hoàn làm ảnh hưởng tới việc sản xuất tinh trùng.

- Môi trường làm việc : hiện nay chưa có bằng chứng cụ thể về môi trường làm việc ảnh hưởng như nào đến khả năng sinh sản nhưng người ta thường khuyên những cặp vợ chồng muốn có con nên tránh tiếp xúc với bất cứ hóa chất gây hại nào. Các loại thuốc trừ sâu, kim loại nặng, hay những hóa chất độc hại và phóng xạ đều làm ảnh hưởng chất lượng và số lượng tinh trùng.

- Chất bôi trơn âm đạo ảnh hưởng khả năng có thai không?

Hiện này có nhiều loại làm bôi trơn âm đạo có tác dụng giết chết tinh trùng. Nếu một cặp vợ chồng đang mong con thì không nên sử dụng các loại chất bôi trơn âm đạo trong thời gian có khả năng mang thai trong chu kỳ kinh của người phụ nữ. Hoặc nếu muốn sử dụng thì phải có sự hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ chuyên khoa Sản.

- Về độ tuổi: khả năng thụ thai sẽ giảm khi người phụ nữ trên 35 tuổi.

1 Khám lâm sàng

+ Hỏi bệnh: trong việc khám các cặp vô sinh hiếm muộn, thì hỏi bệnh đóng vai trò rất quan trọng. Nó giúp bác sĩ hiểu rõ về tiền sử sản khoa của các cặp vợ chồng. Đặc biệt người bác sĩ phải nắm được hành vi, tần suất, thời gian hai vợ chồng quan hệ như thế nào. Tiền sử có can thiệp nạo hút thai trước đây chưa, hay có điều trị các bệnh gì về cơ quan sinh dục phải can thiệp làm tăng nguy cơ biến chứng hẹp niệu đạo hay không? Có từng mổ các bệnh lý bẩm sinh như ẩn tinh hoàn, tinh hoàn lạc chỗ, xoắn tinh hoàn,…hay không? Môi trường sống, làm việc…có thường xuyên cẳng thẳng kéo dài hay không?

+ Khám thực thể:

Đây cũng là một khâu rất quan trọng trong việc tìm hiểu nguyên nhân vô sinh hiếm muộn của 1 cặp vợ chồng.

Khám thực thể là một khâu rất quan trọng trong việc tìm hiểu nguyên nhân vô sinh hiếm muộn của 1 cặp vợ chồng.

+ Khám tổng quát:

- Thể trạng, BMI

- Các cơ quan bộ phận như: tim mạch, tiêu hóa…

- Các đặc điểm khác của nam giới: như hệ thống lông, tóc, khám vú..

+ Khám cơ quan sinh dục:

- Hệ thống lông mu nam giới

- Khám dương vật mô tả: kích thước, hình dáng, bao quy đầu…xem có bất thường dài hẹp bao quy đầu không? Có bị cong dương vật không? Có dị tật lỗ đái lệch thấp không…

- Khám tinh hoàn cần mô tả:

+ Cơ bám da bìu.

+ Kích thước, mật độ của tinh hoàn

+ Khám mào tinh cần sờ nắn cẩn thận mào tinh

+ Khám ống dẫn tinh: sờ nắn ống dẫn tinh để kiểm tra xem bình thường hay có bất sản ống dẫn tinh không?

+ Khám thừng tinh xem có giãn tĩnh mạch thừng tinh hay không? Giãn độ mấy?

Khám trực tràng: đánh giá tuyến tiền liệt nếu cần

2 Xét nghiệm cận lâm sàng

- Xét nghệm tinh dịch đồ: đây là xét nghiệm cơ bản trong chẩn đoán và điều trị vô sinh nam. Nam giới được phát một lọ lấy mẫu vô khuẩn và mẫu được lấy bằng hình thức nam giới “thủ dâm” lấy mẫu rồi gửi tới phòng xét nghiệm. Hiện nay xét nghiệm tinh dịch đồ theo chuẩn của WHO-5 hướng dẫn cần mô tả đầy đủ các yếu tố từ đại thể, tính chất vật lý, tới mật độ, tỷ lệ sống, khả năng di động, hình thái bình thường…của tinh trùng.S

- Xét nghiệm nội tiết: FSH, LH, E2, Testosteron, Prolactin

- Xét nghiệm di truyền: Karyotype, Đột biến mất đoạn gen AZF…

- Sinh thiết tinh hoàn: là kỹ thuật an toàn áp dụng chỉ định những trường hợp không có tinh trùng trong mẫu tinh dịch, cần xác định nguyên nhân xem còn khả năng sinh tinh được hay không để lựa chọn biện pháp điều trị phù hợp.

- Xét nghiệm nước tiểu: tìm tinh trùng trong những trường hợp nghi ngờ có xuất tinh ngược dòng.

- Siêu âm tinh hoàn đánh giá kích thước, hình dáng, thể tích tinh hoàn

- Cắt lớp vi tính hoặc MRI những trường hợp khó xác định tinh hoàn qua siêu âm trong trường hợp tinh hoàn ẩn, tinh hoàn lạc ch

1 Điều trị nội khoa

- Điều trị nội tiết: bệnh nhân nam giới nếu được chẩn đoán rõ nguyên nhân do rối loạn nội tiết như suy tuyến sinh dục, rối loạn trục hạ đồi-tuyến yên- tinh hoàn, tăng prolactin đơn thuần…đều được chỉ định điều trị nội tiết phù hợp như bổ sung testosterone đường bôi, điều trị tăng prolactin như parlodel, dostinex…

- Điều trị kháng thể kháng tinh trùng

Nam giới có kháng thể kháng tinh trùng làm cho tinh trùng dù có mật độ tốt nhưng khả năng

di động của tinh trùng lại giảm rất thấp. Do kháng thể kháng tinh trùng làm cho tinh trùng bị kết dính với nhau. Điều trị nội khoa kết hợp với hỗ trợ sinh sản được cho là đem lại hiệu quả cao với người nam giới có kháng thể kháng tinh trùng. Thường sẽ được điều trị corticoid một thời gian 3-6 tháng, sau đó nam giới được lọc rửa tinh trùng và thực hiện kỹ thuật thụ tinh nhân tạo là bơm IUI với người vợ của mình.

- Điều trị viêm nhiễm: một trong những yếu tố dẫn tới vô sinh nam là các bệnh lý viêm nhiễm khuẩn tại cơ quan sinh dục như viêm niệu đạo, viêm mào tinh tinh hoàn, viêm túi tinh, viêm tuyến tiền liệt…đa số là do lây truyền qua quan hệ tình dục không an toàn do các vi khuẩn thường gặp như lậu, chlamydia…do đó cần được điều trị sớm và kịp thời tránh gây biến chứng.

- Điều trị tốt các bệnh mạn tính như viêm gan B, C, đái tháo đường, basedow…

2 Điều trị ngoại khoa

Điều trị ngoại khoa được chỉ định những trường hợp vô sinh nam do tắc nghẽn ống dẫn tinh, do giãn tĩnh mạch thừng tinh, các bệnh lý ẩn tinh hoàn, tinh hoàn lạc chỗ, hẹp bao quy đầu….

- Phẫu thuật điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh

Phẫu thuật điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh

- Phẫu thuật nối ống dẫn tinh

- Thủ thuật MESA, PESA, Micro TESE…

Hỗ trợ sinh sản đang được áp dụng hiện nay trong điều trị vô sinh Nam

Hiện nay với sự ra đời và phát triển mạnh mẽ của kỹ thuật hỗ trợ sinh sản đã giúp rất nhiều cặp vợ chồng có được những đứa con mong đợi bao nhiêu năm. Một số kỹ thuật HTSS hiện nay được áp dụng rộng rãi như:

- Bơm tinh trùng vào buồng tử cung ( IUI)

- Thụ tinh với tinh trùng của người cho (DI)

- Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)

- Bơm tinh trùng vào bào tương trứng ( ICSI)

Hiện nay tại Bệnh viện đa khoa MEDLATEC có đầy đủ các đội ngũ Bác sĩ chuyên ngành Sản phụ khoa, Nam khoa có nhiều kinh nghiệm trong việc chẩn đoán, điều trị các bệnh lý vô sinh nam và nữ. Đặc biệt bệnh viện cũng triển khia thực hiện dịch vụ hỗ trợ sinh sản bơm tinh trùng vào buồng tử cung với tỷ lệ thành công cao, có liên kết hợp tác với các đơn vị IVF tại Hà Nội trong việc thực hiện kỹ thuật cao cho các cặp vợ chồng khám vô sinh hiếm muộn tại Bệnh viện.