Tổng quan về hội chứng ống cổ tay

Mới đây, Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Thanh Xuân thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC tiếp nhận trường hợp bệnh nhân N.T.T (51 tuổi, Hà Nội) đến kiểm tra với triệu chứng tê bì mặt gan bàn tay phải, tê nhiều ngón II, III, tăng về đêm và tăng khi vận động, giảm khi vẫy cổ tay, diễn biến tăng dần.

Sau khi thăm khám sơ bộ, các bác sĩ tiến hành siêu âm cổ tay phải phát hiện thần kinh giữa đoạn đi qua khớp cổ tay phải tăng kích thước, giảm âm. Bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân mắc hội chứng ống cổ tay phải, được xử trí tiêm corticoid và theo dõi.

Hội chứng ống cổ tay hay cổ tay, còn được gọi là hội chứng đường hầm cổ tay hoặc hội chứng chèn ép thần kinh giữa

Hội chứng ống cổ tay hay cổ tay, còn được gọi là hội chứng đường hầm cổ tay hoặc hội chứng chèn ép thần kinh giữa. Bệnh bao gồm tập hợp nhiều triệu chứng bất thường xuất phát từ hệ thống thần kinh ngoại biên ở tay. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi đối tượng, nữ giới chiếm tỷ lệ cao hơn.

Nguyên nhân và triệu chứng hội chứng ống cổ tay

* Nguyên nhân:

Hội chứng ống cổ tay do dây thần kinh giữa bị chèn ép ở cổ tay. Dây thần kinh giữa này nằm trong ống cổ tay, mặt gan tay (và cả một phần mu tay) của ba ngón rưỡi bên ngoài: ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa và 1 phần ngón áp út). Bên cạnh đó, dây thần kinh giữa này còn giúp co duỗi ngón tay cái. Khi cổ tay hoạt động liên tục, thường xuyên quá mức thường dẫn đến tình trạng hẹp ống cổ tay khiến dây thần kinh giữa bị kẹt, gây ra triệu chứng tê tay hoặc liệt tay.

* Triệu chứng:

Triệu chứng điển hình của hội chứng ống cổ tay bao gồm:

• Rối loạn về cảm giác: tê bì tay chân, dị cảm, đau buốt do kim châm, hoặc rát bỏng ở vùng da thuộc chi phối của dây thần kinh giữa (ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa và một nửa ngón áp út), các triệu chứng này biểu hiện từ cổ tay đến các ngón.  Đôi khi có thể đau lan lên trên cẳng tay, thậm chí tới cánh tay.
• Rối loạn vận động: cầm nắm khó, các động tác khéo léo của bàn tay giảm, hay đánh rơi đồ vật.

Các triệu chứng có thể xảy ra bất cứ lúc nào, thường xuất hiện vào ban đêm. Theo thời gian, các triệu chứng cũng xuất hiện nhiều hơn và nặng hơn.

Tiêu chuẩn chẩn đoán hội chứng ống cổ tay

Theo Hội Thần kinh học Hoa Kỳ, để chẩn đoán chính xác người bệnh có mắc bệnh hay không, bác sĩ sẽ phối hợp giữa lâm sàng và thăm dò điện sinh lý thần kinh. Chẩn đoán xác định bệnh dựa vào các tiêu chuẩn bao gồm:

• Có ít nhất một trong các triệu chứng cơ năng bao gồm: đau xương ống cổ tay; dị cảm bàn tay; tê bì bàn tay; giảm hoặc mất cảm giác vùng thần kinh giữa chi phối; yếu cổ và bàn tay, có thể xảy ra ban ngày, ban đêm hoặc liên tục cả ngày.
• Có ít nhất một triệu chứng thực thể bao gồm nghiệm pháp Phalen, Tinel, Durkan dương tính.
• Nghiệm pháp Phalen: Để người bệnh gấp hai cổ tay 90 độ sát vào nhau trong thời gian ít nhất là 60 giây. Nghiệm pháp Phalen ngược thì thay bằng động tác duỗi hai cổ tay. Nghiệm pháp dương tính nếu bệnh nhân xuất hiện, hoặc tăng các triệu chứng về cảm giác thuộc chi phối của dây thần kinh giữa ở bàn tay.
• Nghiệm pháp Tinel: Gõ vào vùng ống cổ tay (có thể dùng tay hoặc búa phản xạ), nghiệm pháp dương tính khi gõ sẽ gây cảm giác tê hoặc đau theo vùng da chi phối của dây thần kinh giữa ở bàn tay.
• Nghiệm pháp Durkan: Người khám trực tiếp làm tăng áp lực tại cổ tay bệnh nhân bằng cách sử dụng ngón cái ấn vào vị trí giữa nếp gấp cổ tay. Nghiệm pháp được coi là dương tính khi bệnh nhân thấy tê bì, đau tăng lên theo sự phân bố thần kinh khi ấn và giữ trên 30 giây.
• Có ít nhất 1 trong 2 chỉ số hiệu tiềm vận động và cảm giác thần kinh giữa với thần kinh trụ cao hơn chỉ số bình thường.

Tiêu chuẩn chẩn đoán hội chứng ống cổ tay được phối hợp giữa lâm sàng và thăm dò điện sinh lý thần kinh

Bên cạnh lâm sàng và điện cơ, siêu âm cũng là một phương pháp được ứng dụng rộng rãi trong chẩn đoán. Theo ThS. BSNT Đào Danh Vĩnh - Giám đốc Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh MEDLATEC nhận định: “Siêu âm là một phương pháp bổ trợ và hỗ trợ rất tốt trong chẩn đoán phân biệt các nguyên nhân gây ra triệu chứng giống hội chứng ống cổ tay. Tuy nhiên, điện cơ vẫn là tiêu chuẩn quan trọng nhất để chẩn đoán hội chứng ống cổ tay”.

Phương pháp điều trị hội chứng ống cổ tay

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào tình trạng của người bệnh. Các phương pháp chữa trị gồm:

• Điều trị nội khoa: Được chỉ định trong giai đoạn đầu của hội chứng viêm đau ống cổ tay trên lâm sàng.
• Bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc chống viêm không steroid, hoặc dùng corticoid đường uống; đồng thời hạn chế các vận động làm gấp hoặc ngửa cổ tay quá mức nhằm giảm áp lực trong ống cổ tay;
• Tiêm hội chứng ống cổ tay dưới hướng dẫn siêu âm: Cho phép đưa thuốc chính xác vào vị trí tiêm, tránh các tổn thương vào thần kinh giữa và mạch máu.
• Vật lý trị liệu: Áp dụng phương pháp nẹp cổ tay vào ban đêm hoặc liên tục cả ngày. Những nghiên cứu cho thấy dùng nẹp cổ tay có thể làm cải thiện các triệu chứng sau 4 tuần điều trị.
• Điều trị ngoại khoa: Phương pháp này được áp dụng cho người bệnh ở giai đoạn nặng để ngăn chặn tình trạng tổn thương thần kinh không hồi phục.

Một số trường hợp ở giai đoạn nặng bệnh nhân mắc hội chứng ống cổ tay cần can thiệp ngoại khoa

Theo ThS. BS Đặng Văn Quân - chuyên Khoa Ngoại, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC, bệnh nhân mắc hội chứng ống cổ tay cần can thiệp ngoại khoa trong các trường hợp sau: Điều trị nội khoa sau 6 tháng không đỡ; teo ô mô rối loạn điện cơ mức độ nặng; có nguyên nhân gây chèn ép cơ học.