1, Vai trò của chẩn đoán hình ảnh trong viêm cơ tim là gì?

Viêm cơ tim được định nghĩa là sự phù nề cơ tim không do thiếu máu cục bộ. Tác nhân gây bệnh vô cùng đa dạng bao gồm cả tác nhân có lây nhiễm và không lây nhiễm. Bệnh nhân thuộc mọi lứa tuổi, giới tính, sắc tộc đều có nguy cơ mắc bệnh, không có ngoại lệ nào. Bệnh cảnh đa dạng có thể từ rất nhẹ như các triệu chứng thoáng qua đến rất nặng như tử vong do suy tim cấp, diễn biến bệnh không có sự phân bậc theo thời gian mà hoàn toàn ngẫu nhiên.

Vì vậy, việc chẩn đoán xác địnhviêm cơ timvẫn là một thách thức do bệnh bao gồm các triệu chứng không đặc hiệu và thiếu dấu ấn sinh học (bio-marker) cụ thể trong xét nghiệm máu.

Hiện nay, tiêu chuẩn vàng áp dụng cho chẩn đoán xác định viêm cơ tim vẫn là sinh thiết nội tâm mạc (EMB), mặc dù phương pháp này gặp phải nhiều hạn chế, chủ yếu là do tính chất xâm lấn, ít phổ biến trong lâm sàng và độ nhạy tổng thể thấp. Trong thực hành lâm sàng, cộng hưởng từ tim mạch (CMR) đã nổi lên như một giải pháp thay thế không xâm lấn hữu ích nhờ khả năng mô tả đa chiều về đặc tính mô học của nó. CHT tim không chỉ cung cấp thông tin chẩn đoán phân biệt tình trạng viêm cơ tim mà còn truyền tải thông tin về giai đoạn và tiên lượng bệnh.

Hướng dẫn chẩn đoán hiện tại về bệnh viêm cơ tim từ Hiệp hội Tim mạch Châu Âu (ESC) về các bệnh cơ tim và màng ngoài tim, Hướng dẫn của ESC về suy tim cấp và mãn tính, cũng như công bố khoa học liên quan đến bệnh cơ tim giãn cụ thể từ Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) coi CHT tim là một phương pháp hữu ích bậc nhất ở những bệnh nhân nghi ngờ viêm cơ tim trên lâm sàng.

Hình 1. Sinh thiết nội mạc cơ tim và MRI tim ở bệnh nhân nữ 29 tuổi bị viêm cơ tim cấp. (Ảnh A) Sinh thiết nội mạc cơ tim cho thấy một số tập hợp dày đặc của các tế bào đơn nhân (màu xanh) có liên quan đến tổn thương tế bào cơ. Nhuộm hematoxylin và eosin. Thanh tỷ lệ chỉ 100µm. (Ảnh B) Hình ảnh MRI tim LGE trục ngắn cơ bản cho thấy viêm cơ tim dưới thượng tâm mạc ở thành dưới bên và giữa thành ở vách liên thất (mũi tên đỏ). MRI:chụp cộng hưởng từ; LGE: gadolinium tăng cường muộn.

2, Tiêu chẩn chuẩn đoán viêm cơ tim trên hình ảnh cộng hưởng từ tim

Hướng dẫn chẩn đoánđau ngựccủa AHA/ACC năm 2021 chỉ ra rằng MRI tim với thuốc đối quang từ Gadolinium rất hữu ích ở những bệnh nhân bị đau ngực cấp tính và nghi ngờ viêm cơ tim nếu có chẩn đoán không chắc chắn (khuyến cáo loại I, mức độ bằng chứng B) và có hiệu quả để phân biệt viêm màng ngoài tim cơ với các nguyên nhân gây đau ngực cấp tính khác ở bệnh nhân có tổn thương cơ tim và động mạch vành không tắc nghẽn (khuyến cáo loại I, mức độ bằng chứng B).

Hình 2.2021 AHA/ACC Chest Pain Guidelines (AHA/ACC/ASE/CHEST/SAEM/SCCT/SCMR guideline for the evaluation and diagnosis of chest pain: a report of the American college of cardiology/American heart association joint committee on clinical practice guidelines. Circulation. 2021)

Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm cơ tim trên hình ảnh cộng hưởng từ đang áp dụng là tiêu chuẩn Lake Louise 2018 gồm 2 tiêu chí chính và 3 tiêu chí phụ. Chẩn đoán viêm cơ tim khi có ít nhất 1 tiêu chí chính và 1 tiêu chí phụ.

2 tiêu chí chính bao gồm:

• Chuỗi xung T2: tăng tín hiệu T2 cơ tim theo vùng hoặc toàn bộ, trên hình ảnh T2W hoặc T2 mapping
• Chuỗi xung T1: tăng tín hiệu T1 cơ tim theo vùng hoặc toàn bộ, trên T1-native mapping, T1W. Tăng định lượng thể tích ngoại bào (ECV), hoặc hình ảnh thải thuốc muộn lan tỏa không do thiếu máu cục bộ.

3 tiêu chí phụ bao gồm:

• Sự hiện diện của tràn dịch màng ngoài tim trong hình ảnh CMR cine
• Tăng tín hiệu (SI) của màng ngoài tim trong hình ảnh LGE, T1 mapping hoặc T2 mapping (viêm màng ngoài tim)
• Chuyển động bất thường của thành thất trái trong thì tâm thu trên hình ảnh CMR Cine.

Hình 3. Tiêu chuẩn Lake Louise 2018

3, Nếu nghi ngờ mắc viêm cơ tim thì chụp cộng hưởng từ tim ở đâu?

Cộng hưởng từ tim mạch nói chung và cộng hưởng từ trong chẩn đoán viêm cơ tim nói riêng là một kĩ thuật chẩn đoán hình ảnh đang được phổ biến rộng rãi trên thế giới đặc biệt là tại các nước phát triển.

Tại Việt Nam đây cũng là kĩ thuật cao được các trung tâm chẩn đoán hình ảnh hàng đầu đưa vào vận hành trong vài năm gần đây và có nhiều phát triển vượt bậc cũng như tiềm năng lớn trong ứng dụng thực hành lâm sàng. Các trung tâm chẩn đoán hình ảnh ứng dụng cộng hưởng từ tim lớn ở miền Bắc có thể kể đến như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Tim Hà Nội, Bệnh viện 108, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, …

Hình 4. Máy chụp cộng hưởng từu 1.5 Tesla tại BVĐK MEDLATEC

Từ năm 2023, Bệnh viện đa khoa MEDLATEC chính thức đưa vào sử dụng hệ thống máy chụp cộng hưởng từ 1.5 Tesla để tiến hành chụp cộng hưởng từ tim và đã đem lại nhiều bước tiến vượt trội trong chẩn đoán bệnh lý tim mạch, đặc biệt là trong nhóm bệnh lý viêm cơ tim, giúp nhiều bệnh nhân được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, khỏi bệnh hoàn toàn và không để lại di chứng.

Đặc biệt tại BVĐK MEDLATEC, bác sĩ lâm sàng chuyên khao tim mạch sẽ trực tiếp tham gia theo sát bệnh nhân từ việc khám lâm sàng ban đầu, siêu âm tim thăm dò trước chụp cộng hưởng từ đến trong quá trình chụp và xử lý hình ảnh để đem lại hiệu quả chẩn đoán tốt nhất cho bệnh nhân. Trong tháng 12/2023, BVĐK MEDLATEC đã tiến hành chụp cộng hưởng từ tim và chẩn đoán thành công cho 07 trường hợp viêm cơ tim trên lâm sàng góp phần điều trị sớm thành công với 100% trường hợp.

Hình 5. Một số hình ảnh chụp CHT tim tại BV ĐK MEDLATEC.